Як маладая дзяўчына з Берліна спрабуе развіваць беларускую журналістыку

Прэс-служба ГА “БАЖ” пагутарыла з Сабрынай пра яе цікавасць да  Беларусі, пра тутэйшыя медыя, а таксама пра планы школы журналістыкі ІВВ на 2016 год.

– Маё дзяцінства праходзіла ў былым індустрыяльным цэнтры Нямеччыны – Рурскай вобласці. У першай палове ХХ стагоддзя гэта быў фактычна цэнтр еўрапейскай паўночнай прамысловасці і вуглездабычы.

Але зараз усе гэтыя рэшткі былой цяжкой прамысловасці закінутыя, вельмі шмат індустрыяльных будынкаў і нават цэлых кварталаў засталіся непатрэбнымі. Там я выхоўвалася, хадзіла ў школу. Пасля школы вырашыла паступаць на культуралогію, але зусім у іншым месцы – у Франкфурце на Одэры, гарадку ў 60 тысяч насельніцтва на самай мяжы з Польшчай. Наш Еўрапейскі універсітэт Віадрына (EUV) быў вельмі моцна арыентаваны на Усходнюю Еўропу.

Там я стала вывучаць рускую мову, хаця мае бацькі вельмі негатыўна ставіліся да гэтага і наогул да ўсяго “постсавецкага”. Магчыма, адным з фактараў маёй зацікаўленасці стала тое, што ў той час у Беларусі быў закрыты ЕГУ, і наш універсітэт прыняў шмат студэнтаў з Мінска. Так у мяне завязаліся кантакты з Беларуссю, я пачала ўдзельнічаць у праектах па абмену, у падтрымцы грамадзянскай супольнасці. Я бачыла, што ў гэтым можна знайсці нешта цікавае для сябе.

Да мінулага года я працавала ў розных праектах, звязаных з падтрымкай медыя і грамадзянскай супольнасці ва Усходняй Еўропе. А напрыканцы 2014 года вырашыла падаць заяўку на працу ў ІВВ у Мінску, і мяне прынялі.

– Якія праблемы Вы бачыце ў беларускім медыясектары?

– Не думаю, што скажу нешта новае. Першае адрозненне беларускіх СМІ ад нямецкіх я магу прадэманстраваць у матэрыяльным выглядзе. У гэтым зборніку сабраныя артыкулы з нямецкіх медыя датычна ідэі стварэння ў Берліне мемарыялу памяці забітых габрэяў Еўропы. Гэтая тэма вельмі шырока абмяркоўвалася ў нямецкіх СМІ пад вельмі рознымі ракурсамі і ў вельмі розным святле. Гэты зборнік наглядна дэманструе, наколькі шырока СМІ ўдзельнічалі ў дыскусіі і тым самым дапамагалі нямецкаму грамадству сфармаваць уласнае меркаванне адносна той ці іншай праблемы.

Кніга паказвае, што ў Нямеччыне СМІ з’яўляюцца пляцоўкай для абмеркавання важных грамадскіх пытанняў. У Беларусі ж такую дыскусію сустрэнеш не заўсёды. Альбо яе няма наогул, альбо ўдзел у ёй бяруць прадстаўнікі аднаго боку.

Таксама ў Нямеччыне за ўсімі СМІ цвёрда замацаваная роля кантраляваць палітыкаў і ўрад. Канешне, шмат дзе існуе праблема выкарыстання СМІ палітыкамі, але ў Беларусі яна вельмі яскрава праўляецца. І мне падаецца, гэта тычыцца не толькі дзяржаўных выданняў – у незалежных таксама шмат палітыкі замешана.

Па маіх назіраннях, беларускія журналісты часта адносяць сябе да супрацьлеглых лагераў. Маўляў, ты з дзяржаўнага лагеру, я – з апазіцыйнага, а паміж намі – сцяна. Мне падаецца, што тут не хапае адкрытасці нейкай, нейкага дыялогу. Канешне, на людзей уплывае меркаванне кіраўніцтва, але ж свае мазгі ёсць у кожнага.

З моманту стварэння Школа журналістыкі IBB ладзіць сустрэчы Клуба журналістаў, які з’яўляецца ўнікальнай пляцоўкай для дыялогу паміж журналістамі дзяржаўных і незалежных СМІ. Тут абмяркоўваюцца гарачыя пытанні, у Клубе могуць удзельнічаць усе журналісты, незалежна ад прыналежнасці да нейкага “лагеру”.

Таму ў Беларусі я вельмі часта сутыкаюся з пэўнымі штампамі, з ідэалагізацыяй інфармацыі. Не буду казаць пра сённяшняе, скажу пра гісторыю. У мінулым годзе мы вельмі шмат працавалі па тэме культуры памяці, праводзілі шмат мерапрыемстваў, сустракаліся з рознымі людзьмі, рабілі інтэрв’ю. І я заўважыла, што многія людзі гавораць не сваімі словамі, а нейкімі штампамі, шаблонамі. Складваецца ўражанне, што яны чытаюць з нейкай кнігі завучаныя фразы. У такой атмасферы, зразумела, арганізаваць хоць нейкую грамадскую дыскусію вельмі складана, але яна надзвычай  патрэбная.

Яшчэ адным паказчыкам для мяне з’яўляецца, напрыклад, колькасць скаргаў, з якімі звяртаюцца прадстаўнікі грамадскасці адносна тых ці іншых публікацый. У большасці еўрапейскіх краін існуюць грамадскія рады, якія разбіраюць спрэчкі ў галіне СМІ. У Нямеччыне, напрыклад, за год у такую раду паступаюць тысячы скаргаў. Калі чалавек сумняецца ў дакладнасці той ці іншай публікацыі, ён смела звяртаецца ў раду, якая разглядае яе на прадмет журналісцкай этыкі. У Беларусі ж такой агульнарэспубліканскай рады няма.

Але самае істотнае для мяне – тое, што грамадская дыскусія ў СМІ вядзецца недастаткова.

– На Вашу думку, ці магчыма вырашыць гэтыя праблемы? Бо ва Усходняй Нямеччыне да аб’яднання яны таксама існавалі…

– Я лічу, што ў жыцці трэба засяроджвацца на тых рэчах, на якія ты можаш рэальна паўплываць. Як бы я ні хацела, у мяне няма ўплыву на нейкія глабальныя працэсы. Але я магу камунікаваць з людзьмі, прапаноўваць ім нейкія змены, перспектывы.

У Беларусі я ведаю шмат людзей, якія імкнуцца да пераменаў і хочуць нешта змяняць у сваім асяроддзі. Такія людзі, лідары думак, ёсць у сферы СМІ. Ёсць яны і ў сферы НДА. І тое, што мы як школа журналістыкі можам прапанаваць – гэта быць пляцоўкай для абмеркавання розных тэм і сітуацый з розных бакоў. І не важна, якія СМІ прадстаўляюць удзельнікі дыскусій і да якога лагеру яны сябе адносяць.

Мы таксама можам даць магчымасць журналістам вучыцца, павышаць кваліфікацыю. Наогул я лічу, што самае лепшае ў жыцці, што можа з табой здарыцца, – гэта магчымасць вучыцца, даведвацца нешта новае. Школа журналістыкі ІВВ такую магчымасць дае. Летась у нас быў вялікі адукацыйны курс для журналістаў па культуры памяці. Сёлета ўвесну таксама запланаваны адукацыйны курс. Хутчэй за усё, будзе таксама курс, звязаны з сацыяльнай тэматыкай і альтэрнатыўнай культурай.

Калі ты пакантактаваў з чалавекам, які выклікаў нейкія сумневы ў тваім светапоглядзе – гэта першы крок да зменаў. Першы крок крытычнага погляду на ўласную творчасць і погляды.

А восенню мы збіраемся зладзіць для журналістаў адукацыйную паездку ў Нямеччыну. Асноўная яе тэма – як грамадства спраўляецца з глабальнымі праблемамі і якое месца ў гэтым працэсе займаюць СМІ. Падчас гэтай паездкі будуць уздымацца важныя грамадскія праблемы – ад праблемы мігрантаў да пытанняў развіцця і пашырэння гарадоў. Вось так мы працуем і збіраемся далей удзельнічаць у працэсе перамен у сферы беларускіх СМІ.