Аляксандр Класкоўскі: «Падпісная рэвалюцыя», разрыў шаблонаў, наратывы прапаганды і чаго чакаць да 9 жніўня?

Як «карона» паўплывала на выбары

• Былі размовы пра перанос выбараў, увядзенне надзвычайнага становішча;

• Праймерыз правацэнтрыстаў сарваліся;

• Здавалася, што стала цяжэйшай задача сабраць подпісы. Правацэнтрысты дэ-факта здаліся без бою. А новыя фігуры заткнулі за пояс старую апазіцыю;

• Палітыка Лукашэнкі датычна эпідэміі адштурхнула ад яго частку электарату, насцярожыла наменклатуру;

• Захад загруз у сваіх праблемах, мала зважае на сітуацыю ў Беларусі;

• Крамлю таксама не да беларускага пытання (пры тым што ўлады раздзімаюць версію пра «руку Масквы» ў гэтай палітычнай кампаніі).

Новыя фігуры. «Падпісная рэвалюцыя»

• Традыцыйная апазіцыя правалілася, выпала з фокуса ўвагі;

• Новыя фігуры: Бабарыка, Цапкала, Ціханоўскі;

• Бабарыка, Цапкала — прадстаўнікі істэблішменту з праграмай рэформаў, мадэрнізацыі краіны;

• Ціханоўскі разбудзіў вуліцу;

• «Падпісная рэвалюцыя» паказала, што маса беларусаў незадаволена нязменнасцю ўлады. «Хто заўгодна, толькі не ён».

Збор подпісаў: разрыў шаблону

• Старая апазіцыя сцвярджала, што сабраць 100 000 подпісаў ва ўмовах пандэміі нерэальна, але прыклады Бабарыкі, Цапкалы, Ціханоўскай сведчаць пра іншае;

• Феномен «падпісной рэвалюцыі» адбыўся акурат насуперак пандэміі;

• Незалежныя медыя добра і сумленна асвятлялі гэты этап;

Схема апазіцыя vs. улада састарэла?

• Раней многія медыя малявалі біпалярную схему;

• У гэтай кампаніі партыйная апазіцыя не грае вялікай ролі;

• З’явілася своеасаблівая трэцяя сіла;

• Але пасля гэтай кампаніі роля традыцыйнай апазіцыі можа ўзмацніцца, бо ў яе ёсць досвед і структуры;

• Многае залежыць ад таго, наколькі партыйная апазіцыя здолее перабудавацца.

Грамадства палітызуецца

• Раней выбарчая барацьба  была найперш справай апазіцыі, цяпер да палітыкі сталі далучацца новыя слаі грамадства;

• Адбываецца палітызацыя абывацеляў. Але ў іх няма палітычнага досведу і загартоўкі;

• Таму рэпрэсіі могуць аказацца дастаткова эфектыўным стрымліваючым інструментам;

Новыя фігуры: эйфарыя не для журналістаў

• Мы бачым энтузіязм неафітаў, для якіх новыя фігуры сталі кумірамі;

• Журналісты мусяць захоўваць цвярозасць ацэнкі;

• У нас не вымяраюцца рэйтынгі. На гэту тэму багата спекуляцый і фэйкаў;

• Пытанне пра ступень папулярнасці Бабарыкі, Цапкалы адкрытае;

«Рука Масквы»?

• Такі наратыў выгадны беларускаму кіраўніцтву;

• Нішто не выключана, але трэба зыходзіць з прэзумпцыі добрасумленнасці таго ці іншага палітыка;

• Медыя могуць і мусяць адлюстроўваць розныя версіі, аднак пры гэтым варта жалезна грунтавацца на фактах і не весціся на прапагандысцкія ўкіды.

Ці хоча Крэмль скінуць Лукашэнку на гэтых выбарах?

• Пасунуць Аляксандра Лукашэнку з пасады не так проста;

• Такі сцэнар патрабуе вялікіх рэсурсаў, маштабнай арганізацыйнай працы, масіраванай ваяўнічай прапаганды;

• Пакуль што прыкмет такога сцэнару няма;

• Крамлю, бадай, найлепей, каб Лукашэнка пакуль што заставаўся, але быў аслаблены;

• У такіх умовах лягчэй накінуць «паглыбленне інтэграцыі».

Наратывы дзяржаўнай прапаганды

• «Лукашэнка змагаецца не за крэсла, а за незалежнасць»;

• «Супраць Беларусі ладзіцца змова знешніх сіл. Здамося — будзем пад бізуном хадзіць»;

• «Праціўнікі Лукашэнкі — марыянеткі Масквы, экстрэмісты, фашысты, злодзеі»;

• «Мы былі ў лапцях і без штаноў».

Ідэйны крызіс вярхоў

• У Лукашэнкі няма моцнай праграмы развіцця краіны;

• Яго кампанія будуецца на ачарненні апанентаў, страшылках пра вонкавую пагрозу;

• Кіраўнік дзяржавы і прапаганда заблыталіся ў месаджах (пра Расію: з аднаго боку — умяшанне у выбары, пагроза незалежнасці, з іншага — між намі «нічога не іскрыць»).

Сілавы сцэнар: як ніколі рана

• Улада перайшла да сілавога сцэнару ужо на этапе збору подпісаў;

• Рэпрэсіі ладзяцца найперш каб не дапусціць росту вулічнай актыўнасці, вулічны пратэст найболей палохае, мроіцца «Плошча”

• Маштаб рэпрэсій можа пераўзысці тое, што было ў 2010 годзе.

Вулічная актыўнасць. Прывід «Плошчы»

• Невыпадкова першы ўдар быў па Ціханоўскім;

• За кратамі Статкевіч, Севярынец, блогеры Кабанаў, Пятрухін, Цыгановіч, Няронскі, Лосік ды іншыя;

• Улады ўстрывожаны мабілізацыйнымі магчымасцямі сацыяльных сетак і месанджараў;

• Гайкі будуць заціскацца як у рэале, так і ў інтэрнэце.

Медыя трапляюць пад раздачу

• Журналістаў сталі вінціць на акцыях;

• Штрафы белсатаўцам;

• Згусціліся хмары над «Радыё Свабода»;

• Варта звярнуць ўвагу на заявы новага міністра інфармацыі Ігара Луцкага — абмяжоўваць насельніцтва ад «шкоднай інфармацыі»;

Зноў палітвязні

• Беларускія праваабаронцы ўжо прызналі палітвязнямі Ціханоўскага, Віктара і Эдуарда Бабарыкаў, шэраг блогераў і актывістаў;

• «Міжнародная амністыя» таксама прызнала іх вязнямі сумлення;

• Але Брусель і Вашынгтон пра палітвязняў пакуль што не гавораць.

Лукашэнку палітвязні не патрэбныя, але…

• Сілавы сцэнар ўжо рэалізоўваецца, аднак Лукашэнка пакуль што стараецца не перагінаць кій (у ягоным разуменні);

• Рэжыму важна захаваць дачыненні з Захадам;

• Але ўтрыманне ўлады — перадусім, любыя выдаткі дзеля гэтага для Лукашэнкі прымальныя.

Ці ўвядзе Захад санкцыі па выніках гэтай кампаніі?

• Ранейшая палітыка санкцый аказалася не вельмі эфектыўнай;

• На Захадзе сёння па вялікім рахунку зацікаўлены ў стабільнасці беларускага рэжыму;

• Баяцца падштурхнуць Лукашэнку да Расіі, баяцца танкаў Пуціна на Бугу і ля Сувалкаўскага калідора;

• Рашэнні Захаду будуць залежаць ад ўзроўню рэпрэсій.

Сацыяльныя сеткі: магчымасці і пасткі

• Адчуваеш грамадскі настрой, адсочваеш рэакцыю на гучныя падзеі;

• Але варта разумець, што ты — у інфармацыйнай бурбалцы;

• Ёсць ілюзія: уся Беларусь узнялася, уся Беларусь супраць Лукашэнкі.

Пра рэйтынг Лукашэнкі і сацыялогію

• Сам Лукашэнка ўзяўся абвяргаць мем «Саша 3%»;

• Галасаванні на сайтах нерэпрэзентатыўныя;

• Расійскія крыніцы рабілі фэйкавыя ўкіды нібыта пра сацапытанні ў Беларусі;

• Прызнанне кіраўніка Інстытута сацыялогіі: узровень даверу Лукашэнку ў красавіку ў Мінску быў 24%;

• Электаральны рэйтынг і давер да палітыка — не тоесныя паняцці.

• Незалежная сацыялогія прыдушана;

• Але ёсць апытанні Satio, BEROC, Даследчага цэнтра ІПМ, Беларускай аналітычнай майстэрні Вардамацкага ды інш;

• Трэба па магчымасці абапірацца на лічбы, а не на эмпірычныя адчуванні;

• Апазіцыйнасць можа скажаць оптыку.

Аналітыка моцная прагнозам

• Прасцей тлумачыць і раскладаць па палічках тое, што ўжо адбылося;

• Але людзей больш цікавіць, што будзе;

• Некаторым чытачам хочацца, каб аналітык прадракаў перамогу над рэжымам;

• Некаторыя папракаюць: чаму вы даяце песімістычны прагноз?

• Важна, каб прагноз быў абгрунтаваны;

• Абапірацца на меркаванні экспертаў.

Праца з экспертамі

• Аналітыка мусіць у значнай ступені грунтавацца на экспертных думках;

• У нас багата аўтарскіх калонак, але гэта часцей вельмі суб’ектыўная публіцыстыка, чым узважаная аналітыка;

• Экспертнае меркаванне можа аздобіць і інфармацыйны матэрыял;

• Напрацоўваць базу экспертаў. Такая база асабліва важная падчас пандэміі, калі вобмаль непасрэдных кантактаў;

Трэба самім уключаць мазгі

• Замест таго, каб рабіць аналітыку, тэлефануюць эксперту і робяць матэрыял на падставе таго, што ён нагаварыў;

• Лянуюцца нават двум экспертам пазваніць;

• Прасцей пераказаць нечыя словы, чым самому ўключыць мазгі;

Прагноз можа быць варыянтны

• Аналітык не прарок;

• Само жыццё варыянтнае, яно не запраграмавана на 100%. Ну, хто чакаў гэтай пандэміі?

• Прагноз таксама у многіх выпадках можа быць варыянтны. Не варта гэтага саромецца;

• Іншым разам мы шукаем канспіралогію там, дзе мае месца банальнае глупства;

• Апошнім часам беларуская ўлада шмат памыляецца (паводзіны падчас эпідэміі ды інш.)

Што будзе пасля 9 жніўня?

• У Лукашэнкі няма моцнай праграмы развіцця Беларусі;

• Незадаволенасць нікуды не дзенецца;

• Калі няма папулярнасці, узмацняецца стаўка на сілу, рэпрэсіі, запалохванне;

• Ціск у беларускім палітычным катле будзе нарастаць.